Iedereen weet zijn of haar eigen sterrenbeeld, maar heeft iedereen die ook wel ‘ns daadwerkelijk aan de hemel zien staan? Die zie je overigens niet op je eigen verjaardag: de Zon staat dán juist in jouw sterrenbeeld en is dus niet waarneembaar. Een half jaar later staat de Zon precies aan de andere kant van het firmament en is het wél mogelijk je eigen sterrenbeeld te zien.

Al ruim 20 jaar is sterrenkunde m’n grootste passie. Op m’n zelfstudiereis maakte ik onlangs kennis met een omvangrijke en educatieve bron over sterrenbeelden:

‘Learn the Sky’, een online ‘resource’ dat is bedoeld om anderen te helpen de sterrenbeelden te leren kennen en door de lucht te navigeren.

Deze weelderige bron is in het leven geroepen door Janine Bonham, een wetenschapper aan de Hawaii Technology Academy en een natuurkundelerares op een middelbare school. Ze is gespecialiseerd in curriculumontwikkeling (het ontwikkelen van een leerplan) op het gebied van aardwetenschappen, astronomie, biologie en mariene wetenschappen. Ook neemt ze regelmatig deel aan burgerwetenschapsprojecten om haar kennis van de wetenschap te vergroten en om haar klasgenoten te helpen bij te dragen aan het gebied van wetenschap. 

Allereerst zijn er ’n paar verschillende soorten sterrenbeelden.

Types Of Constellations
MP4 bestand – 18,5 MB 365 downloads

Circumpolair: die het hele jaar zichtbaar zijn, wiens min of meer dagelijkse banen helemaal boven de horizon liggen.

  • Cassiopeia
  • Cepheus
  • Draco
  • Ursa Major
  • Ursa Minor

Zodiacaal: die behoren tot de dierenriem. De baan die ze beschrijven, is in werkelijkheid de baan die de Aarde om de Zon draait.

Seizoensgebonden zichtbaar vanaf het noordelijk halfrond

Sterrenkijkers op het noordelijk halfrond kunnen alleen de sterrenbeelden aan de bovenkant van de horizonlijn van deze kaarten zien, terwijl sterrenkijkers op het zuidelijk halfrond alleen die aan de onderkant kunnen zien. De horizonlijn laat zien wat een sterrenkijker op het midden van de noordelijke breedtegraden ziet.

Winter

Lente

Zomer

Herfst

De sterrenbeelden die zichtbaar zijn achter het (ogenschijnlijke) pad dat de zon aflegt, maken deel uit van de dierenriem (zodiac).

Sterren ontstaan in samentrekkende gas- en stofwolken. Indien de condensatiekernen van gas en materie van deze toekomstige sterren dicht bij elkaar liggen, zullen hieruit sterren ontstaan die rond elkaar draaien en is er sprake van "dubbelsterren" of "meervoudige" sterren.

Met het blote oog zijn ongeveer 5.000 sterren aan het firmament te zien en van deze grote groep zijn ongeveer 2.000 sterren dubbel- of meervoudige sterren. Astronomen vermoeden dat ongeveer 60% van alle sterren in het universum dubbel of meervoudig zijn. Zelfs de dichtste ster die bij onze Zon staat, Proxima Centauri, maakt deel uit van een meervoudige sterrengroep waarin zich drie sterren bevinden.

De afstanden in lichtjaar heb ik afgerond, omdat je hier nogal 'ns verschillen in tegenkomt.

Proxima Centauri Our Closest Stellar Neighbor
MP4 bestand – 5,2 MB 333 downloads
How To Find Leo
MP4 bestand – 32,9 MB 298 downloads
  • Denebola       afstand   36 lj  straal 1,7 x Zon / meervoudig
  • Regulus          afstand   80 lj  straal 3,5 x Zon / drievoudig
  • Subra              afstand 130 lj  meervoudig
  • Zosma            afstand   58 lj  straal 2 x Zon / tweevoudig
  • Algeiba           afstand 130 lj 
  • Rasalas          afstand 133 lj 

Wolf 359 is met 8 lichtjaar de 3e dichtstbijzijnde ster, na Alpha Centauri en de Ster van Barnard.

Wolf 359 heeft een straal van slechts 16% van die van de Zon en heeft een temperatuur van ongeveer 2800 Kelvin. Als deze ster de Zon in het centrum van ons zonnestelsel zou vervangen, zou hij slechts tien keer helderder schijnen dan de volle maan!!

How To Find Cancer
MP4 bestand – 25,1 MB 311 downloads
  • Decapoda (Iota Cancri A)   298 lj meervoudig straal 18x Zon
  • Altarf                                      303 lj dubbelster
  • Acubens                                164 lj drievoudige ster
  • Asellus Borealis                   181 lj vijfvoudige ster
  • Asellus Australis                  131 lj drievoudige ster
  • Tegmine                                   82 lj vijfvoudige ster
How To Find Gemini
MP4 bestand – 30,6 MB 332 downloads
  • Pollux                34 lj straal 9x Zon / heeft planeet: Pollux b
  • Castor               51 lj  zesvoudig stersysteem (3 dubbelsterren draaien om elkaar heen)           
  • Alhena             109 lj  drievoudig stersysteem
  • Tejat                 323 lj        “            stersysteem
  • Wasat                 60 lj        “            stersysteem
  • Jishui               167 lj straal 3,5x Zon
  • NGC 2392
  • Messier 35

  • Open Sterrenhoop NGC 2158
How To Find Taurus The Bull
MP4 bestand – 37,4 MB 325 downloads
  • Aldebaran                   67 lj Reuzenster 44x Zon, mogelijk dubbelster
  • Ain                             146 lj heeft een planeet als Jupiter
  • Al Nath                      134 lj 4,5x Zon (bovenste hoorn)
  • Tianquan                   440 lj 5,5x Zon (onderste hoorn)
  • Alcyone                       370 lj ster in Pleïaden
  • Atlas                            381 lj         “
  • Electra                         600 lj         “
  • Maia                            360 lj         “
  • Merope                        360 lj         “
  • Taygeta                       440 lj         “
  • Pleione                        392 lj         “
  • Celaeno                       430 lj         “
  • Asterope                      440 lj         “
How To Find Aries The Ram Constellation
MP4 bestand – 19,5 MB 332 downloads
  • Botein           167 lj     9x Zon is een Rode Reus
  • Hamal             66 lj  15x Zon en daarmee de meest heldere ster in Ram
  • Sharatan         59 lj    2x Zon is een tweevoudig stersysteem
  • Mesarthim   164 lj    2x Zon is een drievoudige stersysteem
  • 41 Ari            166 lj    is een drievoudig sterrensysteem
  • Deep sky objects Aries   

Hubble spots a curious spiral NGC 772 in Aries 

Dit spiraalstelsel bevindt zich op een afstand van 100 miljoen lichtjaar, en is tweemaal zo groot als onze Melkweg!!

How To Find Pisces
MP4 bestand – 26,4 MB 323 downloads
  • Kullat Nunu               350 lj is 22x Zon en dus de meest heldere ster in dit sterrenbeeld
  • Alrisha                      150 lj              
  • Ster Van Maanen        14 lj Witte dwerg met enorme dichtheid en ‘n diameter van de Aarde
  • Fum al Samakah      408 lj 

The Circlet verschijnt in oktober in het zuiden. 

De zeven sterren waaruit de Circlet bestaat zijn Theta , b , Gamma , Kappa , Lambda , 19 en Iota Piscium .

Geen van deze zijn opmerkelijk helder, bovendien zijn b en 19 Piscium zó zwak dat ze nauwelijks met 't blote oog zichtbaar zijn. De helderste van de hele groep is de meest westelijke, Gamma Piscium  met een magnitude van +3,7.

How To Find Aquarius
MP4 bestand – 22,9 MB 332 downloads
  • Albali                                    207 lj 
  • Sadalsuud                           537 lj   drievoudig stersysteem is de meest heldere ster van Waterman
  • Sadalmelik                          523 lj  tweevoudig
  • Sadalachbia                        124 lj 
  • Situla                                    214 lj 
  • Phi Aquarii                           222 lj
  • Lambda Aquarii/Hydor      305 lj
  • Skat                                       113 lj
  • Ancha                                    187 lj
  • Iota Aquarii                           172 lj 2,5 x Zon
  • Gliese 876                          15 lj meervoudige ster met drie dichtstbijzijnde exoplaneten. Locatie Gliese 876 in de buurt van Skat, 6 op afbeelding. 

 Constellation Aquarius 

1= Sterrenhoop Messier 2 

2= Sterrenhoop Messier 72

3= Sterrengroepje Messier 73

How To Find Capricornus
MP4 bestand – 23,9 MB 301 downloads
  • Deneb Algedi        39 lj 2x Zon / viervoudig en de meest heldere ster van Steenbok
  • Nashira                157 lj 
  • Dahib                    500 lj  achtvoudig stersysteem!!\
  • Secunda Giedi    105 lj  negenvoudig stersysteem!! (boven Dabih)
  • Alpha Giedi          871 lj  negenvoudige ster en Hyperreus
  • Alshat                   253 lj  2,5x Zon
  • Baten Algiedi       630 lj 
  • Marakk of Yen     398 lj

Messier 30

'Naast', beter gezegd achter Marakk op een afstand van ongeveer 30.000 lichtjaar bevindt zich deze bolvormige sterrenhoop en heeft een diameter van meer dan 90 lichtjaar. Het bevat meer dan 100.000 sterren. 

Messier 30 Star Cluster
MP4 bestand – 3,5 MB 325 downloads

Steenbok heeft ook een w vorm net als  Cassiopeia

How To Find Sagittarius
MP4 bestand – 23,7 MB 304 downloads

Sterrenbeeld Boogschutter met op de verre achtergrond het galactisch centrum van de Melkweg.

  • Kaus Borealis                 78 lj  11x Zon   
  • Nunki                             227 lj
  • Kaus Media                  347 lj viervoudige ster  
  • Nash   (Alnasl)               97 lj         “             “   
  • Kaus Australis             143 lj meest heldere ster van de boogschutter ‘n relatief jonge ster van 220 miljoen jaar
  • Ascella                            88 lj
How To Find Scorpius
MP4 bestand – 30,4 MB 338 downloads
  • Acrab           404 lj   vijfvoudige ster
  • Dschubba    491 lj  viervoudige ster 
  • Shaula          571 lj  drievoudige ster 
  • Lesath          576 lj   7,5x Zon 
  • Sargas          300 lj   20x Zon ook wel Girtab = schorpioen!

Antares staat op een afstand van 554 lichtjaar, is 883 maal zo groot en geeft 10.000 keer zoveel licht als de Zon. Deze Superreus is slechts vijftien tot achttien keer zwaarder dan onze eigen moederster, wat betekent dat Antares erg licht en ijl is.

Animation Zoom Into M 4 Globular Cluster
MP4 bestand – 12,7 MB 332 downloads

Messier 4 vind je naast Antares. De overige Messier-objecten zijn sterrenhopen, behalve Messier 20 (Trifidnevel) en Messier 8 (Lagunenevel) in Boogschutter.

 

How To Find Libra
MP4 bestand – 34,2 MB 307 downloads

De vroege Grieken associeerden de sterren van de Weegschaal niet met een "Balans" of "Schalen", voor hen waren het de Chelae, de klauwen van de schorpioen

  • Zuben Elschamali (zuben = klauw) op 185 lj is 2,5x Zon en de helderste ster v.h. sterrenbeeld. 
  • Zuben Elgenubi                  76 lj 2x Zon en is meervoudig 
  • Brachium Zubenalgubi   288 lj                          
  • Zubenelakrab                  163 lj

Gliese 581c is een exoplaneet die om de rode dwerg Gliese 581 cirkelt. De planeet bevindt zich mogelijk in de bewoonbare zone van zijn planetenstelsel. Binnen deze zone is water in vloeibare vorm mogelijk. De planeet bevindt zich ongeveer op 2 lj van de aarde verwijderd!!

De verbindingslijnen tussen de sterren vormen soms nét wat andere composities. Boven  β-Librae, en dat is Zuben Elschamali, bevindt zich Gliese 581.

How To Find Virgo
MP4 bestand – 24,0 MB 298 downloads
  • Spica               250 lj helderste ster in Maagd, tweevoudige dubbelster en is 7,5x Zon
  • Porrima             39 lj tweevoudige dubbelster,  is 1,5x Zon 
  • Vindemiatrix  110 lj tweevoudige heldere dubbelster en is 12x Zon 
  • Syrma               72 lj

 

let op de verschillende composities v.h. sterrenbeeld

  • 70 Virgins op 58,5 lj is een van de eerste (1996) zonachtige sterren waarbij een exoplaneet ontdekt werd: een gasreus als Jupiter. Het is waarschijnlijker dat het hier om een bruine dwerg gaat.

    Virgo Cluster Melkwegstelsels

De Virgocluster is een cluster van ca. 2000 sterrenstelsels 

Voyage To The Center Of The Virgo Cluster
MP4 bestand – 12,4 MB 318 downloads
How To Find The Orion Constellation
MP4 bestand – 16,6 MB 189 downloads

Deze afbeelding toont een vollere versie van Orion dan u kent.

Bron afbeeldingen: APOD 

Een team onder leiding van de Australische sterrenkundige Pavel Kroupa, heeft de Trapezium-sterrenhoop aan een computerprogramma onderworpen. 100 miljoen jaar geleden hebben de Pleiaden er waarschijnlijk uitgezien als de Orionnevel nu omgeven door nevels.

                            Trapezium-cluster in Orionnevel

                                             De Pleiaden

360º Video: Beweeg bij het afspelen van de video, met de muis over het scherm