De beweging van elektrisch geladen deeltjes geeft aanleiding tot magnetisme. De kracht die werkt op een elektrisch geladen deeltje in een magnetisch veld is afhankelijk van de omvang van de lading, de snelheid van het deeltje en de sterkte van het magnetisch veld. Magnetische velden omgeven elektrische stromen, magnetische dipolen, en veranderende elektrische velden.
Naast het magnetische veld van de Aarde en andere planeten, de Zon als ster en de Melkweg als sterrenstelsel, wil ik ook de velden in de verre ruimte proberen te ontrafelen.
Inhoudsopgave:
Video: Van Allen-deeltjesgordels
Video: Magnetische noordpool verschuift sneller dan ooit
Video: The Magnetic fields of the Solar System
Video: How Sunspots are formed
Video: Understanding the magnetic Sun
Magnetisch veld van de Melkweg
Magnetisch veld van zwarte gaten
Waar ik het vorige hoofdstuk afsloot met de vibraties van het aardmagnetisch veld, wil ik me nu gaan richten op magnetische velden en wat ze teweeg brengen. We hebben al gezien dat sommige dieren zoals de poolvos, het roodborstje, maar ook sommige bacteriën, zeeschildpadden, duiven en trekvogels zoals o.a. de ooievaar, de zwaluw en de kraanvogel kunnen het aardmagnetisme voelen of waarnemen.
Trekvogels reizen lange afstanden wanneer ze wisselen tussen broed- en overwinteringsgebieden. Ze gebruiken een magnetisch kompas in hun oog voor navigatie. Net als bij de beschrijving van de navigatie van het roodborstje, is het een eiwit in hun ogen waarmee ook de trekvogels het magnetisch veld en de magnetische veldlijnen van de aarde kunnen 'zien'. Zoals gezegd, maakt dit oogeiwit deel uit van signaal-eiwitten: cryptochromen. Het vermogen waarmee een organisme een magnetisch veld kan detecteren om richting, hoogte of locatie waar te nemen, wordt magnetoreceptie genoemd.
Er is trouwens ook 'n hypothese die stelt, dat er magnetotactische bacteriën door endosymbiose opgenomen zouden zijn door o.a. trekvogels. Deze magnetobacteriën (waarover in het volgende hoofdstuk meer) kunnen zich oriënteren op magnetische veldlijnen door een keten van magnetische structuren in hun cel, magnetosomen genoemd. Maar ik betwijfel dit: waar zouden deze microben zich dan bevinden in vogels die ervoor zorgen dat ze hun weg weten te vinden....hier is nog geen sluitend bewijs voor. Er is wél 'n sterk bewijs dat magnetoreceptormoleculen in trekvogels zijn gevonden. Trekvogels en quantummechanica
Bijzonder is ook hoe bepaalde dag- en nachtvluchtschema's het door 't magnetisch veld bemiddelde visuele patroon op het netvlies van de vogel, en daarmee het kompasgevoel kunnen beïnvloeden.
Wanneer de vogel zijn kop beweegt, verandert de hoek tussen zijn kop en het magnetische veld van de aarde, het patroon van donkere vlekken zou over zijn gezichtsveld bewegen en het zou dat patroon kunnen gebruiken om zich ten opzichte van het magnetische veld te oriënteren.
Wij mensen merken normaal gesproken niks van het aardmagnetisch veld, maar is van doorslaggevend belang voor de bescherming van al het leven op onze planeet!
Opmerkelijk is daarom het volgende experiment :
Een groep Amerikaanse en Japanse neurologen komt met een bijzondere claim. Volgens hen beschikken ook wij mensen over magnetoceptie. Onderzoekers zagen tijdens een hersenscan bij een aantal proefpersonen, dat veranderingen in het lokale magnetisch veld, variaties veroorzaakten in de hersenactiviteit. Deze activiteit speelde zich af in de gebieden die we verbinden met zintuiglijke waarneming zoals zien, horen en voelen. Bronnen: Scientias en EOS Wetenschap.
Bovendien las ik een ander artikel, wat gekoppeld kan worden aan m'n vorige hoofdstuk over het bewustzijn: Physicsworld: Do quantum effects play a role in consciousness?
Hierin vond ik het volgende:
Tot voor kort was er geen sterk bewijs dat mensen een magnetisch gevoel hadden. Echter, een nieuw experiment van Kwon-Seok Chae en team van Kyungpook National University in Korea laat zien, dat uitgehongerde mensen het geomagnetische veld kunnen voelen om zich te oriënteren naar de herinnerde locatie van voedsel, een oriëntatie die blauw-licht afhankelijk lijkt te zijn.
Bron: Plosone
De Aarde wordt grotendeels beschermd tegen de zonnewind (een stroom van hoog energetische geladen protonen en elektronen), door zijn magnetisch veld, die de meeste geladen deeltjes afbuigt. Sommige van de geladen deeltjes worden ingevangen en verwikkeld door de Van Allen deeltjesgordels. Deze gordels zijn vernoemd naar hun ontdekker, James Van Allen.
De laagstgelegen gordel bevindt zich op een hoogte van 2000–5000 km, en bestaat voornamelijk uit energetische protonen. De tweede gordel, op een hoogte tussen de 13.000 en 19.000 km, bestaat voornamelijk uit hoog energetische elektronen. De deeltjes komen dus met zeer hoge snelheid op de Aarde af, maar in de omgeving van de Aarde raken ze verstrikt in het aardmagnetisch veld en blijven langs magnetische veldlijnen tussen noord- en zuidpool heen en weer bewegen. Een aantal deeltjes slaagt er tóch in om naar de bovenste atmosfeer van de Aarde in de auroral-zones van de ionosfeer te reizen.
Je kunt het aardmagnetisch veld zien als een magnetische dipool, met de magnetische zuidpool in de buurt van de geografische noordpool en de magnetisch noordpool in de buurt van de geografische zuidpool. De oorzaak van dit veld kan worden verklaard door het dynamo-effect. Dit is het proces waar door rotatie, convectie en elektrische geleiding een magnetisch veld wordt gegenereerd. De geleidende viscose (stroperige) substantie in de geodynamo is vloeibaar ijzer in de buitenste kern.
Illustratie van het dynamomechanisme dat het aardmagnetisch veld creëert: convectiestromen van vloeibaar metaal in de buitenste kern van de aarde worden aangedreven door de warmtestroom uit de binnenste kern. De convectiestromen brengen ‘rollende golven’ teweeg door de corioliskracht, en creëren circulerende elektrische stromen, die het magnetisch veld genereren.
Bron afbeelding: NASA
Een andere bron van aandrijving aardmagnetisch veld.
Earths Magnetic Field Is Produced By An External Dynamo-System Not An Internal Dynamo.
Lees ook: Earths magnetic field
De stelling is: De binnen- en buitenkern van de aarde kunnen simpelweg niet voorzien in de brandstof die een dynamosysteem nodig heeft. Als de dynamo van de aarde afhankelijk was van energie van de planeet voor brandstof, zou de hele planeet vele jaren geleden volledig zijn verbruikt.......
Maar ik heb m'n twijfels hierover. Op Britannica vond ik het volgende consistente artikel:
Sources of the steady magnetic field
De geomagnetische dynamo
Waarnemingen van het aardmagnetisch veld geven aan dat meer dan 90 procent van dit veld voortkomt uit bronnen intern naar de planeet. Er zijn verschillende mechanismen voorgesteld om dit veld te genereren, maar op dit moment wordt alleen de geomagnetische dynamo serieus overwogen. In het dynamomechanisme beweegt de vloeiende beweging in de kern geleidend materiaal over een bestaand magnetisch veld en creëert een elektrische stroom.
Deze stroom produceert een magnetisch veld dat ook interageert met de vloeiende beweging om een secundair magnetisch veld te creëren met dezelfde oriëntatie als het oorspronkelijke veld. De twee velden samen zijn sterker dan het origineel. De extra energie in het versterkte veld gaat ten koste van een afname van de energie in de vloeibare beweging.
Gemiddeld een aantal keren per miljoen jaar wisselt het magnetisch veld van de Aarde van richting d.w.z. de noordpool wordt zuidpool en andersom. Tijdens de vorming van voornamelijk stollingsgesteente van miljoenen jaren geleden, werd de richting van het op dát moment aanwezige magnetisch veld permanent vastgelegd door de magnetische mineralen (magnetiet) in het gesteente. Het paleomagnetisme kan onderzocht worden door de oriëntatie van het magnetisch veld van deze mineralen te meten.
Een omkering van de magnetische polen van de Aarde. Het is in het verleden talloze keren gebeurd en staat ons ook in de toekomst ongetwijfeld weer te wachten. Het gebeurt gemiddeld elke 200.000 tot 300.000 jaar en de laatste keer dat het magnetisch veld van de aarde zich omkeerde, is alweer zo’n 780.000 jaar geleden.....
Een ander kenmerk van het aardmagnetisme is de magnetosfeer. Het is een druppelvormig gebied dat op zo'n 65.000 kilometer afstand van de planeet aan de dagzijde begint, en zich uitstrekt tot 6.300.000 kilometer aan de nachtzijde.
De magnetosfeer van de Aarde is een gevolg van de interactie tussen het magnetisch veld van onze planeet, en het interplanetair magnetisch veld (IMF), een deel van het magnetisch veld van de Zon, dat in de interplanetaire ruimte wordt geslingerd door de zonnewind, zie Poollicht.be/Het interplanetair magnetisch veld
Hieronder zie je een Simulatie van de interactie tussen het aardmagnetisch veld en het interplanetaire magnetisch veld.
De magnetopauze is de abrupte grens tussen de magnetosfeer en de zonnewind. De locatie van de magnetopauze wordt bepaald door de balans tussen de druk van het dynamische planetaire magnetisch veld en de dynamische druk van de zonnewind. Als de zonnewinddruk toeneemt en afneemt, beweegt de magnetopauze naar binnen en naar buiten in reactie. Golven (rimpelingen en fladderende beweging) langs de magnetopauze bewegen in de richting van de zonnewindstroom in reactie op kleinschalige variaties in de zonnewinddruk.
De zonnewind is supersonisch en heeft een snelheid van zo'n 300km/sec tot wel 500 of zelfs meer dan 1000km/sec. De zonnewind botst met deze gigantische snelheid op een gebogen golving, bow shock genoemd. Die heeft een dikte van ongeveer 17 kilometer en bevindt zich op een afstand van zo'n 90.000 kilometer van de Aarde. De zonnewind komt de magnetopauze van de Aarde tegen, en wordt door de bow shock abrupt van stromingsrichting veranderd. Het grootste gedeelte van het zonnewindplasma wordt afgebogen naar beide zijden van de magnetopauze, net zoals water wordt afgebogen voor de boeg van een schip. De zone waarin deze 'geschokte zonnewindplasma' zich dan bevindt is de magnetosheath. Op aarde en alle andere planeten met magnetische velden slaagt zonnewindplasma erin om binnen te komen en gevangen te raken in de magnetosfeer. Op aarde vormt het zonnewindplasma dat in de magnetosfeer komt de plasmasfeer, grenzend aan de Van Allen-gordels. Hieruit blijkt des te meer, dat het magnetisch veld van de Aarde ons beschermt tegen de extreem snelle zonnewind zoals te zien is in de 1e video "Space Weather"'
Het magneetveld van de Zon verandert voortdurend: in regelmatige cycli van elf jaar. Aan het begin van de cyclus lopen de magnetische veldlijnen van zuid naar noord tussen de magnetische polen van de Zon. Dit is een periode van een minimum aan magnetische activiteit. De convectieve zone van de Zon, dit is het gebied tussen de mantel en de fotosfeer, heeft een grotere hoeksnelheid aan de evenaar dan aan de polen.
De oorspronkelijk van zuid naar noord lopende magnetische veldlijnen rekken daardoor uit in de oost-west richting. In de loop van de zonnecyclus priemen de magnetische veldlijnen, die ontstonden beneden de convectiezone, door het oppervlak heen. Dit gaat gepaard met fenomenen als de vorming van zonnevlekken, een verhitte zonnecorona en vlammen die de Zon als een draak uit het oppervlak spuwt.
Tijdens het zonneminimum, wanneer de Zon niet actief is, lijkt het magnetische veld van de Zon op dat van een ijzeren balkvormige magneet, met grote gesloten lijnen dichtbij de evenaar en open veldlijnen dichtbij de polen. De gemeten veldsterkte van de Zon is naar aardse maatstaven relatief zwak: een beetje koelkastmagneet haalt een magnetische veldsterkte van dezelfde orde als die van de Zon, en een MRI-scanner overtreft dat met een factor honderd!
Toch is deze veldsterkte voldoende om het plasma van de Zon, zoals dat bij een middelmatige zonnevlam wordt uitgestoten, tot op 20.000 kilometer boven het zonsoppervlak in bedwang te houden. Ter vergelijking: het magnetische veld van de Aarde is wel 100 keer zwakker!!
Rond het zonnemaximum, wanneer de Zon op haar actiefst is, sieren zonnevlekken het gezicht van de Zon. Deze zonnevlekken zijn doordringt van magnetisme en uit deze zonnevlekken lopen gigantische magnetische veldlijnen waarlangs materiaal van de Zon ook langs loopt. Deze veldlijnen zijn vaak honderden malen sterker dan het omringende dipoolgebied. Hierdoor raakt het magnetisch veld rond de Zon verward met veldlijnen.
De zon en andere sterren met magnetische velden en stellaire winden hebben een heliopauze waar de stellaire omgeving wordt begrensd door de interstellaire omgeving.
Zonne- en sterrenwind heeft aanvankelijk een snelheid van één miljoen kilometer per uur. Als deze begint te botsen met de interstellaire materie daalt de snelheid van supersonisch tot subsonisch. De plaats waar de snelheid subsonisch wordt, wordt termination shock genoemd. Daar worden de deeltjes vertraagd door de tegemoetkomende interstellaire deeltjes, die een snelheid hebben van 400 km/s. De achteropkomende deeltjes halen de vertraagde deeltjes in en er ontstaat een schokgolf.
De heliosheath is de regio van de heliosfeer voorbij de termination shock. Hier wordt de wind vertraagd
Poollicht ontstaat als de Zon actief is. Het aantal zonnevlekken is een maat voor de activiteit van de zon: hoe meer, hoe actiever. In de video 'Space Weather and Earth's Aurora' zag je al hoe en wanneer het poollicht ontstaat. De beelden spreken voor zich en poollicht Live zien is een feeërieke belevenis!! Zelf heb ik het helaas niet kunnen beleven, toen ik een aantal jaren terug in IJsland was. Er was toen een zwakke zonneactiviteit: op de camping aangekomen, vertelden twee Engelsen, dat de vorige nacht spectaculair Noorderlicht te zien was.....Dus ik was de nachten eropvolgend buiten m'n tent, maar helaas: de Zon was op dat moment héél even "minder actief dan ikzelf". Laat ik zeggen....minder actief aan de buitenkant, net als in 2018 op de afbeelding hieronder.
De Kp-index is een tabel waarin een voorspelling voor de eerstkomende 3 uur wordt gedaan over de mate van activiteit in het geomagnetisch veld. De term KP-index komt uit het Duits “Planetarische Kennziffer der geomagnetischen Aktivität”). De kleuren in de tabel spreken voor zich
Welke Kp-waarde heb je nodig om poollicht te zien op jouw locatie?
Op de gehele hoge breedtegraad is er poollicht te zien bij een Kp-waarde van 4. De hele gemiddelde breedtegraad (en dus ook Nederland en België) hebben een Kp-waarde van 7 nodig. De lage breedtegraden hebben Kp8 of zelfs Kp9 nodig. De Kp-waarde die je werkelijk nodig hebt ligt natuurlijk aan waar je je op de Aarde bevindt.
De kleur van het poollicht is afhankelijk van het soort elektronen en op wat voor atomen deze elektronen stuiten. Zuurstof kan in het bovenste deel van de atmosfeer groen of rood poollicht veroorzaken. Wat lager in de atmosfeer kunnen elektronen in combinatie met stikstofprotonen ook rood licht veroorzaken. Blauw poollicht is vrij zeldzaam en kan ontstaan doordat zonnestralen de bovenkant van het poollicht raken. Afhankelijk van het energieniveau van de aangeslagen toestand zal het licht na een botsing met zuurstofatomen een rode of groene kleur hebben.
Voor een technische beschrijving: Kleuren in het noorderlicht
Bronnen: APOD, ESA en Max Planck Institute for Astrophysics
Kleurgecodeerd bevestigt een 30° wijde kaart dat het interstellaire magnetisme van de Melkweg het sterkst is in de centrale delen van de schijf.
Een vortex of wervel is een draaiende beweging in een medium dat bij een constante temperatuur en druk, een zekere massa en volume heeft.
Het Galactische magnetisch veld speelt een belangrijke rol in tal van astrofysische processen, waaronder stervorming, voortplanting van de energetische kosmische straling en bij metingen van de kosmische achtergrondstraling.
De magnetische velden van sterrenstelsels zijn ongeveer 100.000 maal zwakker dan het magneetveld van de Aarde, volgens sommige wetenschappers zelfs tot mogelijk wel een miljoen maal zwakker (hierover later meer). Er wordt overigens aangenomen dat een jong sterrenstelsel een uiterst zwak magnetisch veld zou kunnen hebben, en dat de veldsterkte in de loop van miljarden jaren toeneemt als gevolg van de rotatie van het stelsel.
Echter een nieuwe ontdekking wijst uit dat sterrenstelsels in het vroege heelal reeds relatief 'sterke' magnetische velden kunnen vertonen. Het magnetische veld van 'n op vijf miljard lichtjaar van de Aarde verwijderd sterrenstelsel is gevonden door het Karl G. Jansky Very Large Array radio-observatory. Het is niet mogelijk om een magnetisch veld direct te zien. Het jonge sterrenstelsel staat, vanaf de aarde gezien, namelijk voor een quasar. En het licht van die quasar reist door het magnetisch veld van het sterrenstelsel, waardoor de magnetische vingerafdruk van het achtergrondstelsel te zien is. Dit wordt ook wel het Faraday-effect genoemd.
Faraday-effect:
Het Faraday effect was het eerste experimentele bewijs dat licht en elektromagnetisme gerelateerd zijn. Als een magnetisch veld toegepast op een medium in een richting parallel loopt met de voortplantingsrichting van het licht, is er een rotatie van de polarisatierichting van het licht.
Aan de randen van clusters van sterrenstelsels zijn magnetische velden ontdekt die zich uitstrekken over enkele miljoenen lichtjaren.
Clusters van sterrenstelsels zijn de grootste structuren in het heelal. Superclusters kunnen bestaan uit duizenden sterrenstelsels met elk miljarden sterren.
Volgens de onderzoekers zijn de magneetvelden van vergelijkbare sterkte als die van onze eigen Melkweg, maar de mate van polarisatie is uitzonderlijk groot. Dat betekent dat de veldlijnen extreem geordend zijn over een gebied tot wel 6 miljoen lichtjaar.
De fuserende cluster CIZA J2242.8+5301. Het cluster staat bekend om zijn gigantische radiobron, de zogenaamde 'Sausage', in het Noorden. Dit verre cluster bevindt zich op een afstand van ongeveer twee miljard lichtjaar.
Bron: Harvard.edu
Er zijn sterke aanwijzingen dat de Melkweg een geordend magnetisch veld bevat.
De locaties van de zon en het Galactisch Centrum (GC) zijn aangegeven. De pijlen geven de richting van het magnetisch veld aan, waarvan wordt aangenomen dat ze langs spiraalarmen liggen. Modellen als deze moeten worden vergeleken met echte metingen om te evalueren hoe getrouw ze voldoen aan de werkelijke magnetische veld.
Omdat we ons in onze eigen Melkweg bevinden is het moeilijk haar ware structuur te achterhalen. Maar dit buitengewoon overzichtelijke beeld levert overtuigend bewijs dat we in een melkwegstelsel leven met twee prominente spiraalarmen namelijk de Scutum-Centaurus en de Perseusarm.
Als sterrenkundigen in een ver stelsel ons sterrenstelsel van bovenaf zouden bekijken, dan zouden ze Melkweg waarschijnlijk zien als een tweearmige balkspiraal.
Het is bijna vanzelfsprekend, dat het Melkwegstelsel een 'zwak' magnetisch veld heeft vanwege de enorme omvang 'van deze ruimtelijke dynamo'
De Melkweg heeft een diameter van ongeveer 100.000 lichtjaar, dit is 'n enorme 'dynamo': 100.000 x 10.000 miljard km!!
Er is een continue turbulentie door de energie van in totaal zo’n 150 miljard sterren.
In gigantische circulerende gas-en stofwolken vormden zich vanaf het allereerste begin voortdurend nieuwe sterren. Al zolang de Melkweg als sterrenstelsel bestaat, bijna 13 miljard jaar, zijn er talloze super- en hypernova’s geweest, die continu voor een proces van hoog energetische kosmische straling zorgen.
De armen roteren “ogenschijnlijk traag” rond z’n centrale supermassief zwart gat Sagittarius A*, maar hebben ‘n in ruimtelijke maatstaven gemeten snelheid van maar liefst 965.000 km/uur.
ESO's gevoelige GRAVITY-instrument heeft verder bewijs toegevoegd aan de langdurige aanname dat een superzwaar zwart gat op de loer ligt in het centrum van de Melkweg. Nieuwe waarnemingen tonen klonten van gas wervelende rond op ongeveer 30% van de snelheid van het licht op een cirkelvormige baan net buiten een vier miljoen zonnemassa zwart gat - de eerste keer dat materiaal is waargenomen cirkelen dicht bij het punt van geen terugkeer, en de meest gedetailleerde waarnemingen nog van materiaal cirkelen dit dicht bij een zwart gat.
Het centrale zwarte gat is bij tijden extreem turbulent: door z’n gigantische zwaartekracht worden sterren die in de buurt komen naar binnen getrokken en uit elkaar gesleurd door getijdenwerkingen en spaghettificatie.
Zwarte gaten zijn gigantische zwaartekrachtsvelden. Het zijn onvermijdelijke bijproducten van het ontstaan van sterrenstelsels. (Sterren ontstaan immers in het midden van gas- en stofwolken. Centrale gedeelten van sterrenstelsels kunnen naar schatting 50 tot wel 100 miljard sterren bevatten, in zeer dichte concentraties. Wanneer grote zware sterren opgebrand zijn, stoten ze gas en stof uit en veranderen ze in een zwart gat. Uit het gas en stof ontstaan dan weer nieuwe sterren.)
Hoe sterker het zwaartekrachtsveld, hoe moeilijker het is om eraan te ontsnappen. Om aan de zwaartekracht van de Aarde te ontsnappen is een snelheid nodig van 11,2 kilometer per seconde. Om van de zwaartekracht van de Zon los te komen, is een ontsnappingssnelheid nodig van 617,5 kilometer per seconde.
Om uit het zwaartekrachtsveld van een zwart gat te ontkomen, is een ontsnappingssnelheid nodig van meer dan 300.000 km per seconde, oftewel meer dan de lichtsnelheid.
Waarom is het het centrum van de Melkweg zo helder, er is toch een zwart gat?
Sterren die bij zo’n zwaartekrachtsveld in de buurt komen, maar (nog) niet zijn verzwolgen, worden door de zwaartekracht zodanig gemangeld en vervormd, dat al het gas en kosmische materie bloedheet wordt en begint te stralen. De omgeving van zwarte gaten zenden daarom gigantisch veel straling uit, en met die straling wordt ook de resterende materie mee de ruimte ingeblazen, te zien als 2 jets van plasma gas.
De aangroeiende materie in de buurt van het zwarte gat (accretieschijf) is onderworpen aan wrijving, die zoveel verhit wordt, dat individuele atomen ioniseren en een plasma vormen. Dit supersnel bewegend plasma (met de positief en negatief geladen deeltjes) drijft in feite een elektrische stroom aan. Wanneer deze stroom interageert met het roterende magnetische veld van het zwarte gat en de groeiende accretieschijf, worden de geladen deeltjes bijna met de snelheid van het licht langs de as van de rotatie van het zwarte gat uitgeslingerd. We kunnen deze snel bewegende deeltjes zien als stralen in het radiogedeelte van het elektromagnetisch spectrum.
Een indrukwekkende mogelijkheid is, dat alle waargenomen magnetische velden een overblijfsel uit het vroege heelal zouden kunnen zijn, die vervolgens is versterkt door een dynamo in ingestorte objecten:
Supermassieve zwarte gaten uit de vroege kosmos
"De eerste stellaire zwarte gaten zijn waarschijnlijk iets meer dan honderd miljoen jaar na de oerknal ontstaan. Een alternatieve manier om naar de vorming van vroege supermassieve gaten te kijken, heet “directe instorting”. Directe instorting vindt plaats in een enorme wolk van primordiaal gas (waterstof en helium) in een halo van donkere materie."
Ik ga nu nog een fase verder terug en raadpleeg de volgende bronnen: The hidden magnetic universe. Cosmic-magnetism
The origin, evolution and signatures of primordial magnetic fields...
Het begrijpen van het universum is onmogelijk zonder het begrijpen van magnetische velden. Ze vullen de interstellaire ruimte, beïnvloeden de evolutie van sterrenstelsels en melkwegclusters, dragen aanzienlijk bij aan de totale druk van interstellair gas, zijn essentieel voor het begin van stervorming en controleren de dichtheid en verdeling van Cosmic rays in het interstellaire medium
Astronomen ontdekten dat magnetische velden een groot deel van de kosmos doordringen. Verborgen, onzichtbare magnetische veldlijnen strekken zich miljoenen lichtjaren dwars door het universum uit.
Tijdens de kosmische inflatie is het universum in 'n extreem korte tijd gigantisch geëxpandeerd: als in een 'kosmische groeispurt' werden gigantische velden gecreëerd en werd de gehele ruimte ermee doordrongen.
De mogelijkheid is dus zeer waarschijnlijk, dat kosmisch magnetisme primordiaal is, fundamenteel aanwezig bij het ontstaan van het universum!
Het alomtegenwoordige magnetisme zou de sterkere magnetische velden hebben 'uitgezaaid' en elders 'laten ontkiemen' om tot bloei te komen in sterren, sterrenstelsels, clusters en wellicht in de allereerste zwarte gaten van het vroege universum. In dat geval moeten overal magnetische velden bestaan, hetzij heel zwak, zelfs in de "holtes" van het kosmische web - de aller donkerste, 'leegste' gebieden van het universum.
Het kosmische web is de grootschalige structuur van het universum. Dichte gebieden zijn gevuld met sterrenstelsels en clusters, die door filamenten met elkaar zijn verbonden. Langs deze filamenten wordt geïoniseerd waterstofgas vervoerd richting protostelsels. Fueling-filaments
De 'leegtes' zijn niet geheel lege gebieden van ruimte; ze kunnen afgezonderde melkwegstelsels bevatten.
De draadachtige filamenten bevatten donkere materie, interstellair gas en sterrenstelsels.
Blauw/paars toont gebieden van lage magnetische energie langs filamenten van het kosmische web, terwijl oranje en wit wijzen op gebieden met aanzienlijke magnetische energie in halo's en sterrenstelsels.
Ik ga me in het volgende hoofdstuk op 'glad ijs' begeven.
Wanneer je de grote heelalstructuur naast de structuur van de hersenen leg, zou je beide structuren net zo goed op elkaar kunnen leggen: het is volgens mij in ieder geval veel meer dan een opvallende gelijkenis. Magnetische veldstructuren hebben zich kennelijk in evoluerende vormen "gekopieerd", vanaf een prototype dat is ontstaan in het vroege heelal. Via Quasars en superzware zwarte gaten in de kernen van actieve sterrenstelsels, hebben magnetische structuren zich genesteld en vorm gekregen in en om triljarden sterren, vele miljarden planeten en manen, en dat in alle uithoeken van het heelal.
Het is volgens mij daarom vanzelfsprekend, dat ook in een groot aantal levensvormen deze structuren terug te vinden zijn, die overeenkomstig zijn met de grootschalige heelalstructuur, en wel op de allerkleinste schaal van een cel.
Ik ga nóg 'n stukje verder terug:
Zou 't kunnen zijn dat het turbulente gedrag van 'quark gluon plasma', dat alomtegenwoordig was in het vroege heelal, de oorsprong is van de alomtegenwoordige magnetische velden overal in het Universum?
Bron afbeelding: Astronimate
In de allereerste microseconde na het ontstaan van het universum bestond het uit een heet plasma van vrije quarks en gluonen.
Stel je de toestand van materie voor in het huidige uitdijende heelal. Als je dan 'de film terugspoelt' in je gedachten, en je voorstelt dat alle sterrenstelsels steeds dichter naar elkaar toe bewegen naarmate we verder teruggaan in de tijd, zou je zien dat tijdens de eerste microseconde alle materie die we kennen was samengeperst tot een onvoorstelbaar klein volume. Met andere woorden, het hele universum was in het begin onvoorstelbaar klein en volledig gevuld met quark-gluonplasma.
.
Quark-gluonplasma (QGP) is een substantie samengesteld uit elementaire deeltjes: quarks (groen, blauw, rood) en gluonen (beige), die quarks bij elkaar houden door de sterke kernkracht. Zowel quarks als gluonen bezitten drie extra ladingstoestanden: positieve en negatieve roodheid, groenheid en blauwheid. Deze kleurladingen zijn slechts benamingen; ze hebben geen relatie met daadwerkelijke kleuren.
In tegenstelling tot elektrische ladingen, die alleen positief en negatief zijn, bestaan er bij kleurladingen drie varianten: rood, groen en blauw. Er zijn ook drie antikleuren: antirood, antigroen en antiblauw.
Overigens, de beige kleuren van de gluonen geven het verschil aan met de quarks. Bovendien geeft het duidelijk weer, dat de quarks bijeen gehouden worden door de gluonen.
Het is een aannemelijk idee dat het turbulente quark-gluonplasma in de vroege fase van het heelal een cruciale rol speelde bij het ontstaan van magnetische velden. Hier volgen enkele overwegingen:
- Turbulentie in QGP:
- In de vroege toestand van het heelal was het quark-gluon plasma extreem heet en dicht. De chaotische en turbulente beweging van de geladen deeltjes in dit plasma kan sterke magnetische velden creëren.
- Het genereren van magnetische velden:
- Onder invloed van de turbulente beweging en de dynamica van de deeltjes zou het plasma zelf sterke magnetische velden kunnen genereren via processen zoals dynamo-effecten.
- Verspreiding over de verschillende schalen:
- Het resulterende magnetische veld kan zich over de verschillende gevormde en in de loop van de tijd nog te vormen schalen van het universum verspreiden, wat zou kunnen leiden tot de alomtegenwoordige magnetische velden die we vandaag de dag waarnemen in het heelal.
- Interacties binnen de atomen:
- De magnetische velden kunnen ook invloed hebben op de interacties tussen quarks en gluonen, wat van belang is voor de vorming van protonen en neutronen en uiteindelijk de vorming van atomen.
- Hedendaagse observaties:
- Het doorgronden van de genoemde processen verschaft inzicht in de magnetische structuren die tegenwoordig waarneembaar zijn in alle sterrenstelsels, alsook in het magnetische veld van de Zon en het aardmagnetisch veld..
Magnetisch moment is de magnetische sterkte en oriëntatie van een magneet of een object dat een magnetisch veld produceert.
Het magnetische moment van een deeltje is gerelateerd aan zijn spin. In een atoom is het magnetische veld namelijk te wijten aan de gekoppelde spin- en orbitale magnetische momenten die geassocieerd worden met de beweging van elektronen. Het spin-magnetische moment is te wijten aan de precessie (verandering oriëntatie) van de elektronen om hun eigen as, terwijl het orbitale magnetische moment te wijten is aan de beweging van elektronen rond de kern. Elektronen en quarks bezitten een magnetisch moment vanwege hun intrinsieke spin en lading. De oriëntatie van dit veld kan omhoog zijn, wat 'spin-up' wordt genoemd, of omlaag, wat dan 'spin-down' heet.
Magnetisme komt voort uit twee soorten bewegingen van elektronen in atomen - de ene is de beweging van de elektronen in een baan rond de kern en de andere is de draaiing van de elektronen rond de eigen as. 'Spin' betekent eigenlijk rotatie, maar heeft in deze betekenis niets te maken met een daadwerkelijke draaiing van een deeltje om z'n as
De spin van elektronen en quarks is een quantummechanische eigenschap die maakt dat een elektron of quark een eigen magnetisch veld genereert, dit is het magnetisch moment. De spin kan zich omhoog of omlaag oriënteren, draaiend met of tegen de klok in, wat een klein magneetveld genereert. In een atoom zijn elektronen vaak gepaard met tegenovergestelde spins, waardoor hun magnetische velden elkaar opheffen. In magneten hebben atomen ongepaarde elektronen waarvan de spin een magnetisch veld creëert.
Deze complexe beweging is spin 1/2 , een 'double-rotation'.
Een enkel punt kan continu draaien zonder verstrikt te raken. Merk op dat na een rotatie van 360 ° de spiraal tussen de wijzers van de klok mee en tegen de klok in draait. Het keert terug naar zijn oorspronkelijke configuratie na het draaien van een volledige 720 °